ADAP VE NEZAKET ÖZET

 

3. Ünite: ADAP VE NEZAKET Özeti

 

Adap ve Nezaket

1. Selamlaşma Adabı:

   - Selam Vermek ve Almak: Herkesle karşılaşırken selam vermek ve selam almak önemlidir. Bu, hoşgörü, saygı ve nezaketin bir ifadesidir. Örneğin, "Merhaba" veya "Selamün Aleyküm" gibi selamlar kullanılır.

   - Göz teması ve Gülümseme: İnsanlarla iletişim kurarken göz teması kurmak ve gülümsemek, samimiyeti ve saygıyı gösterir. Örneğin, birisiyle konuşurken gözlerini kaçırmamak ve gülümsemek önemlidir.

   - Hitap Şekilleri: Yaş, cinsiyet ve sosyal statü gibi faktörlere bağlı olarak uygun hitap şekilleri kullanılmalıdır. Örneğin, yaşlı bir kişiye "Amca" veya "Hala" demek uygun olabilir.

 İslama göre Sofra Adabı:

1. Besmele Çekmek: Yemeğe başlamadan önce besmele çekmek, Allah'ın adını anmak ve O'na şükretmek için önemlidir.

2. Temizlik: Sofrada temizliğe özen göstermek, yemeklerin hijyenik bir ortamda sunulmasını sağlar.

3. Paylaşma: Sofrada yiyecekleri paylaşmak, cömertlik ve yardımlaşma ruhunu yansıtır. Diğer insanların ihtiyaçlarını gözetmek önemlidir.

4. Kibarlık: Sofrada nazik ve kibar olmak, diğer insanlara saygı göstermek demektir. Konuşma şekli, davranışlar ve ifadeler nezaket çerçevesinde olmalıdır.

5.  İslam'a göre, aşırılıklardan kaçınmak önemlidir. Sofrada yemeklerin ölçülü bir şekilde tüketilmesi öğütlenir.

6. Sözlerde Şükretmek: Yemeklerin sunulduğu sofrada Allah'a şükretmek, O'nun nimetlerine minnettarlık göstermektir.

7. Sola Başlamak: İslam'a göre, yemek yeme sırasında sol elle yemek yemekten kaçınılmalıdır. Sağ elin kullanılması öğütlenir.

8. İsimle Hitap: Sofrada, yemek dağıtılırken kişilere isimleriyle hitap etmek, onlara saygı ve değer verildiğini gösterir.

9. İsrafı Engelleme: İslam'da israf büyük bir günah olarak kabul edilir. Sofrada yemeklerin israf edilmemesi ve artanları muhtaçlara dağıtma düşüncesi teşvik edilir.

10. Dua ve Zikir: Sofrada yemek öncesinde ve sonrasında dua etmek, Allah'a şükretmek ve O'ndan bereket dilemek önemlidir. Ayrıca yemek yerken Allah'ı anmak için zikirler yapmak teşvik edilir.

2. İletişim ve Konuşma Adabı:

   - Dinleme Becerisi: İletişimde etkili olmanın önemli bir parçası, karşımızdakini dinlemek ve anlamaya çalışmaktır. Örneğin, başkaları konuşurken dikkatlice dinlemek ve sorular sormak iletişimi geliştirir.

   - Empati ve Saygı: Başkalarının duygularını anlamak, empati kurmak ve saygı göstermek iletişimi sağlıklı tutar. Örneğin, karşımızdakinin fikirlerine değer vermek ve ona saygı duymak önemlidir.

   - Eleştiri ve Övgü: Eleştiri yaparken yapıcı olmak ve övgüyü eksik etmemek, iletişimde nezaketin göstergesidir. Örneğin, birisiyle çalışmalarını tartışırken olumlu yanlarını övmek ve yapıcı eleştirilerde bulunmak önemlidir.

 

3. Sofra Adabı:

   - Yemeğe Başlama ve Bitirme: Sofrada oturduktan sonra yemeğe başlamak için herkesin hazır olması beklenir. Yemek bitiminde ise kullanılan tabak ve çatalın düzenli bir şekilde bırakılması önemlidir.

   - Çatal, Bıçak ve Kaşık Kullanımı: Sofrada kullanılan çatal, bıçak ve kaşıkların nasıl kullanılacağına dikkat etmek önemlidir. Örneğin, çatal sol elde tutulurken bıçak sağ elde tutulmalı ve doğru şekilde kullanılmalıdır.

   - Elbise ve Temizlik: Sofrada uygun kıyafetler giyilmeli ve temizlik ön planda tutulmalıdır. Örneğin, eller yemek öncesi ve sonrası temizlenmeli, yemek sırasında mendil kullanılmalıdır.

   - Misafirperverlik: Sofrada misafirleri ağırlarken onlara saygı göstermek ve ihtiyaçlarını karşılamak önemlidir. Örneğin, misafirin bardağını doldurmak veya yemeğe başlamadan önce onlara "Afiyet olsun" demek nezaketin bir göstergesidir.

 
4. Hz. Lokman’dan (a.s.) Öğütler:

   - Bilgelik ve Öğütler: Hz. Lokman (a.s.)'ın öğütleri, insanlara bilgelik ve doğru davranışlar konusunda rehberlik eder. Örneğin, sabır, saygı, dürüstlük gibi değerlere vurgu yaparak insanların erdemli bir yaşam sürmelerine yardımcı olur.

Tahiyyat Duası ve Anlamı:

   - Tahiyyat Duası: Tahiyyat duası, Müslümanların namaz sırasında okuduğu bir duadır. Bu dua, Allah'a hamd etmek, peygamberimize salavat göndermek ve dua etmek amacıyla okunur. Örneğin, "Ettehiyyâtü lillâhi vessalâvâtü vet tayyibât. Es-Selâmü aleyke eyyühen nebiyyü ve rahmetullâhi ve berakâtühü. Es-Selâmü aleynâ ve alâ ibâdillâhis sâlihîn." gibi ifadeler içerir.

 

Örnekler:

- Selamlaşma adabı örneği: İki kişi karşılaştığında, biri diğerine "Merhaba" derken diğerinin de karşılık olarak "Merhaba, nasılsın?" demesi.

- İletişim ve konuşma adabı örneği: Bir toplantıda bir katılımcı, diğerlerinin fikirlerine saygı göstererek eleştiri yapar ve ardından olumlu yönlerini vurgular.

- Sofra adabı örneği: Bir yemek davetinde ev sahibi, misafirlerin ihtiyaçlarına özen göstererek onlara servis eder ve yemek sırasında uygun çatal, bıçak ve kaşıkları kullanır.